Fergana Vadisi'ndeki dağ, Taht-ı Süleyman ya da Süleyman'ın Kutsal Dağı isimleriyle de biliniyor. Kırgızistan'ın eski başkenti Oş, bu dağın etrafında oluşmuş. Deniz seviyesinden 1.140 metre yüksekliğindeki dağın ismi, 16'ıncı yüzyıla kadar, Bara Kuch (Güzel Dağ) olarak geçiyordu. Rivayete göre Hz. Süleyman bir seyahatinden sonra bu dağda dinlendi ve yattığı yerde vücudunun izi kaldı. Dağa farklı gözle bakıldığında başı doğuya gelen, uyuyan bir insan şekli görüldüğü söyleniyor. Aynı zamanda dağı yatan bir hamile kadına benzetenler de var. Bu yüzden dağın kısırlığa iyi geldiği inancı yaygın. Hemen hemen bölgedeki her taş, çeşme, mağarayla ilgili bir efsane var. Her adımda karşınıza hikayeler, rivayetler çıkıyor. 

Orta Asya'da yaşayan Müslümanlara göre, Süleyman Dağı, Mekke ve Medine'den sonra en kutsal mekan. Oş kenti 3 bin yıldan uzun bir tarihe sahip. Burası aynı zamanda Orta Asya İpek yollarının önemli bir kesişme noktası. 500 yıldan uzun süredir Süleyman Dağı seyyahlar için kutsal bir dağ, adeta bir işaret kulesi gibi. Beş zirvesi ve eğimli yüzeyleri bir çok eski ibadet ve dua mekanını kapsıyor. Tarih öncesi resimlerle süslü mağaraları ve 16'ıncı yüzyıldan kalma yeniden inşa edilmiş iki geniş camii de bunlardan. 101 alanda görülen tarih öncesinden kalma resimlerde insanlar hayvanlar ve geometrik şekiller var. Dağda 17 ibadet mekanı halen kullanılırken, birçokları bugün kullanılmaz durumda. Bunlar dağın zirveleri etrafına dağılmışlar ve birbirlerine patikalarla bağlı. Bu yerlerin kısırlığa, baş ve sırt ağrısına şifa verdiğine, aynı zamanda kutsanma ve uzun ömürlülük sağladığına inanılıyor.

Süleyman Dağı'nın çevresindeki patikalardan yürümek ziyaretçiler için ilgi çekici bir gezi. Yaz, kış dağdaki mağaranın içinde dua eden çok kişi oluyor. Bu mağaradan damlayan suların Hz. Süleyman'ın gözyaşlarını temsil ettiği söyleniyor. Dağa duyulan hürmet İslam öncesi dönemde başlayıp İslamiyet ile birlikte sürüyor. Yüzyıllardır dua edilen bir mekan olan bu kültürel alanın Orta Asya'daki kutsal dağların en kapsamlı, en iyi örneklerinden biri olduğuna inanılıyor. Sovyetler döneminde bu kutsal mekan yasaklı bir yerdi. Ama önemini asla kaybetmedi. Doğu zirvesinde Babür Şah'ın evi bulunuyor. 

Dağdaki müzede şehrin en eski dönemlerine ait tarihi buluntular sergileniyor. Dağın sınırında Asaf İbn Kurhiya Camii ve geçen yüzyılda inşa edilen Muhammed Yusuf Bayhocaoğlu Camii de restore edilerek orijinal haline döndürülmüş. 1984'te yapılan kazılarda 10'uncu ve 11'inci yüzyıl yerleşimleri kazılmaya başlanmış. 15 ev, bir Türk hamamı, bir tünel ve eski bir sarnıç topraktan çıkarılmış. Bölgedeki diğer müze İpek Yolu adını taşıyor. Tarihi, etnografik değerler sergileniyor.

KAYNAK: © UNESCO World Heritage Center; © Hürriyet Seyahat (27.07.2009)

FOTO (AVATAR): © Christian Gawron/ Wikimedia Commons / CC-BY-SA-3.0 (08.03.2014)