Her yıl on binlerce yerli ve yabancı turist ve basın mensubu tarafından izlenen Selçuk- Efes Deve Güreşleri Festivali Ocak ayında gerçekleştiriliyor. Ege, Marmara ve Akdeniz bölgelerinde bir gelenek haline gelen deve güreşlerinin "en popüler ve en iyi organizasyonu" olarak ünlenen Selçuk-Efes Deve Güreşleri Festivali, Selçuk - Efes Kültür ve Turizm Vakfı'nın organizasyonunda Selçuk Belediyesi'nin desteğiyle Selçuk'ta gerçekleştiriliyor.
Bu güne kadar ocağın üçüncü pazarı gerçekleştirilen ve on binlerce yerli ve yabancı izleyici tarafından takip edilen festival üç gün sürüyor. Yurt içinden ve yurt dışından gelecek konukların güreşleri keyifle izlemesi için güreşlerin yapılacağı Selçuk - Pamucak deve güreşi alanında festival öncesinde gerekli hazırlıklar her yıl yapılıyor.
Selçuk Efes Deve Güreşleri Festivali'nin resmi tarihi, 1982 yılında Kültür Bakanlığı'nın Selçuk İlçe Kaymakamlığı'nın ilçede deve güreşlerinin yapılması ile ilgili olarak Selçuk Belediyesi'ne yetki verilmesiyle başlar. İlk olarak 1983 yılında düzenlenen Selçuk Efes Deve Güreşleri'ne gerek Selçuk'un tarihinden, gerekse güreşlerin Efes'te yapılmasından dolayı basının büyük ilgisini çekmiştir.
Efes Arena'da 1998 yılına kadar yapılan güreşler, aradan geçen bu süre içerisinde uluslar arası bir kimlik kazanır. Böylece Selçuk Efes Deve Güreşleri Festivali'ne dünyanın önde gelen yabancı haber ajansları ve basın kuruluşları da ilgi göstermeye başlar.
Yerel bir organizasyon olmasına karşın 1994 yılında gerçekleştirilen deve güreşleri, 20 bin 240 kişilik izleyici sayısına ulaşmıştır. En fazla seyirciyle izlenen yarışma olarak bu sayı Guinness Rekorlar Kitabı'na da girmiştir. Selçuk'taki deve güreşleri dünya basının en prestijli yayın organlarından biri olan TIME Dergisi'nin de dikkatini çekmiştir. Derginin "mutlaka izlenmeli" manşetiyle tanıttığı Selçuk Efes Deve Güreşleri Festivali aynı zamanda Dünya Festivaller Kitapçığı'nda da haklı yerini almıştır.
Son yıllarda deve güzellik yarışmaları Türkiye'de de yapılmaya başlamış olup bu kapsamdaki ilk yarışma, 2011 yılında deve güreşlerinden bir gün önce Selçuk Efes Deve Güreşleri'nde gerçekleştirilmiştir (Christie-Miller 2011:1). Bu yarışmalarda kazanan en süslü deveye altın havan verilmektedir. Güreşen deveye halı verilmesi geleneği de yine ilk kez Selçuk'ta başlamıştır.
İlginin her geçen gün arttığı deve güreşleri 1998'den sonra güreşlere özel olarak oluşturulan alanda, Pamucak Arena'da yapılmaktadır. Çevre il ve ilçelerin yanı sıra dünyanın çeşitli ülkelerinden gelen deve güreşi seyircisinin artan ilgisiyle karşılaşan Selçuk Efes Deve Güreşleri Festivali her yıl Ocak ayının 3.Pazar günü yapılmaktadır. Selçuk'ta düzenlenen deve güreşlerine genellikle 20 bin civarında izleyici katılmakta ve bu kalabalığın içinde azımsanmayacak ölçüde yerli ve yabancı turist ilçeye gelmektedir.
Bir zamanlar Anadolu'nun çoğu bölgelerinde eşya ve ürün taşıması sadece develerle yapılırdı. Özellikle Ege, Akdeniz ve Marmara bölgelerinde yaşayanlar, bu sevimli ve farklı hayvanların değerini bilirler. Günümüzde yük taşıma görevleri bitmiş olsa da, develerin geçmişte verdikleri hizmetleri unutmayan insanımız, şimdi onların neslini koruma çabasındadır. Güreş sırasında develere hiçbir şekilde zarar gelmez. Aksine, kendilerine değer verildiğinin bilincinde olan bu onurlu hayvanlar, güreş sırasındaki ilgiye, alkışa ve sonuçta gelen ödüle cevap verdiklerini davranışlarıyla belli ederler.
Bazı arkeolojik kanıtlar Türklerde deve güreşinin en azından 4.000 yıldan beri yapıldığını göstermektedir. 20. yüzyılda başlayan endüstrileşme ve modernleşme süreci içinde deve günümüzde özellikle spor ve turizm amaçlı olarak varlık göstermektedir. Deve yetiştiren onca toplum olmasına rağmen, sadece Türklerde deve güreşinin görülmesi de Türklerin, dünya toplumları içindeki seçkin konumunu perçinleyen öğelerden yalnızca birisidir. Develer günümüzde genellikle Ege Bölgesi deve güreşleri amacı ile yetiştirilmektedir. Ülkemizde yılda 60-70 yerleşim yerinde deve güreşleri organize edilmektedir. Deve güreşleri Pazar günleri gerçekleştirilir ve sadece erkekler değil, kadın ve çocuklar tarafından da ilgiyle izlenmektedir. (BEU. SBE. Derg. Cilt:4 Sayı:1 Haziran 2015)
FOTO: Selçuk Efes Devecilik Kültürü ve Deve Güreşleri Derneği
Türkiye'de deve güreşi organizasyonlarının ilk olarak ne zaman ve nerede başladığı kesin olarak bilinmemektedir. İlk olarak Aydın ilinin Germencik ilçesine bağlı Hıdırbeyli köyünde yaklaşık iki yüz yıl öncesinde başladığına dair yaygın söylence bulunmaktadır. Ancak bu konuda bir belgeye şu ana kadar rastlanmadığı gibi yöredeki birçok yerleşkede benzer iddaalar söz konusudur. Bununla birlikte güreşler 19. Yüzyılın ilk yarısından itibaren Ege Bölgesinde özellikle İzmir ve Aydın'da yaygınlaşmaya başlamıştır.
Ülkemizde çok eskiden beri var olan deve güreşleri geleneğine çeyrek yüzyıldan beri damgasını vurmuş olan İzmir'in Selçuk İlçesi, gerek Pamucak'ta bulunan güreş alanının büyüklüğü ve konumu, gerekse deneyimli organizasyonuyla, bu geleneği dış dünyaya da tanıtmıştır. Öyle ki; "Selçuk-Efes'te 20 bin kişinin aynı anda deve güreşi izlemesi" Guiness Rekorlar Kitabı'na girmiştir. Ayrıca; Fransız TV-5, BBC, VOX TV, Polonya Ulusal TV ve Japonya bölgesel TV kanalları, Selçuk-Efes Deve Güreşleri'ni belgeselleştirmek amacıyla Selçuk İlçesi'nde günlerce çalışmışlardır. Selçuk, dünyaca ünlü Efes Antik Kenti ve diğer kültürel zenginlikleriyle, ayrıca geniş konaklama olanaklarıyla deve güreşlerine olan ilgiyi daha da artırmaktadır.
