 |
|
| Tarihi, kültürü ve doğasıyla Karadeniz’in modern kenti Samsun | |
|
Ben Samsun’ u ve Samsun halkını gördüğüm zaman memlekete ve millete ait bütün tasavvurlarımın, kararlarımın her halde yerine getirilebilir olduğuna bir defa daha kuvvetle inanmıştım. Samsunluların hal ve davranışlarında gördüğüm, gözlerinde okuduğum vatanseverlik, fedakârlık, ümit ve tasavvurlarını müspet bir inanca götürmeye yeterli olmuştu. 20 Eylül 1924 Mustafa Kemal ATATÜRK Günlük hayatın stres ve yoğunluklarından uzaklaşarak, zihnen ve bedenen dinlenmeye, sevdiklerinizle hoş vakit geçirmeye ihtiyaç duyduğunuzda, Karadeniz’ in güzel kenti Samsun’ a gitmenizi öneririm. Samsun’a karayoluyla Ankara’ dan 420 km, İstanbul’ dan 737 km lik güzel bir yolculuk sonrası varabileceğiniz gibi Çarşamba Havaalanına uçmanız da mümkündür. Bu güzel Karadeniz kenti, sahil şeridi boyunca uzanır, Yeşilırmak ve Kızılırmak nehirlerinin denize ulaştıkları deltalar arasında bulunur. Bu delta alanı içerisinde, batıdan Bafra ve doğudan Çarşamba ovaları kentimizi kucaklar. Samsun iklim özellikleri bakımından eşsizdir. Havası oldukça ılımandır. Ancak, sahil ve iç kesimlerde epeyce farklı iklimler gözlemlenir. Sahil şeridinde yazlar sıcak, kışlar ılık ve yağışlı geçer. Yaz günü hem güneşi hem de yağmuru sık sık gözlemleme imkânını bulabileceğiniz gibi, kış ortasında yazdan kalma günler de yaşanabilir. Samsun’ un tarihi süreci incelendiğinde, günümüzdeki şehir merkezi ve civarının çok eski tarihlerden bu yana yerleşim yeri olarak kullanıldığını görürüz. Dündar Tepe, Bafra İkiz Tepe, Kavak ve Tekkeköy’de yapılan arkeolojik çalışmalar ve kazılar neticesinde, bölgedeki ilk insanların yaşadıkları bilinmektedir. MÖ 5000–3500 yılları arasında Samsun’ da devlet olabilen ilk toplum; Gaşkalı’ lar, daha sonrasın da Hitit, Frigya ve Lidyalı’ lara ev sahipliği yapmıştır. Daha sonra sırasıyla Pers’ler, Büyük İskender ve nihayetinde Roma İmparatorluğunun kontrolüne geçer. 1185’ de Samsun’a egemen olan ve ismini veren Anadolu Selçukluları şehri fazla ellerinde tutamayıp Pontus İmparatorluğuna bırakmak zorunda kalır. 1386 da ise Yıldırım Beyazıt’ ın yaptığı bir sefer ile Osmanlı İmparatorluğu topraklarına dâhil olur.  Gelin sizlerle yapacağımız bu güzel yolculuğun öncesinde Samsun’ un Ulusal bağımsızlık mücadelemizdeki önemine doğru bir yolculuk yapalım. 19 Mayıs tarihi Türkiye Cumhuriyeti’ nin tarihindeki dönüm noktalarından birisi olmuştur. Bu tarih Ulu Önderimiz Mustafa Kemal’ in Samsun’ a ayak basması ile “Kurtuluş” mücadelemizi, 16 Mayıs 1919 İstanbul’ dan başlayan ve 30 Ağustos’ ta Zaferimizle neticelenen bir sürecin başlangıcını temsil etmektedir. Dilerseniz gezimizdeki ilk durağımız Atatürk Anıtı olsun. Anıt Samsun il merkezinde, Hükümet Konağı yanındaki parkın içindedir. Samsun ilinin simgesidir. Avusturyalı ünlü heykeltıraş H. Kreppel tarafından, 1928–1931 yılları arasında yapılmıştır. Şaha kalkmış at üzerinde, asker giysileriyle, ulu önderimiz Mustafa Kemal Atatürk canlandırılmıştır. Şimdi sizi Bandırma Gemisi Müzesine ve sonrasında Kurtuluş Yolu olarak bilinen iskeleye davet ediyorum. Atatürk’ ün geldiği, Bandırma Vapurunun, özgün ölçülerine uyularak yapılan bu maket gemi, müze amaçlı olarak yaptırılarak, Doğu Park sahiline yerleştirilmiştir. Atatürk’ün 19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun’a ilk ayak bastığı bu yer, günümüzde Kurtuluş yolu olarak anılıyor. Tütün iskelesi olarak da bilinen ve Mıntıka Palas Oteline kadar uzanan 400 metrelik bu geniş yol gerçekten görülmeye değer.  Cumhuriyet döneminde son ziyaret duraklarımız olan ilk Adım Anıtı’ na ve Gazi Müzesi’ ne yöneliyoruz. Şehrin en işlek caddesi olan Atatürk Bulvarı üzerinde bulunan ve Heykeltıraş H. Atamalı tarafından, 1981–1982 yılları arasında atamızın doğumunun 100. yılı anısına yapılmıştır. Taş blok kaide üzerinde konuşlandırılmış olan ilk Adım Anıtı, dayanışmayı simgelemektedir. Anıtın üzerinde “1919 senesi, Mayıs’ın 19’ncu günü Samsun’a çıktım. Gazi M. Kemal” yazmaktadır. Gazi Müzesi, Kale Mahallesinde, Mecidiye Caddesi üzerinde bulunmaktadır. Atatürk, Samsun’a ilk geldiğinde bu binada kalmış. Zamanının otel binası olan bu bina Atatürk geldiğinde kullanılmamasına rağmen onun kalabilmesi için açılmış ve donatılmış. Müzede, bir konser salonu ve Atatürk ile ilgili kitapların derlendiği özel bir kütüphane de bulunmaktadır.  17. yy Osmanlı Mimarisinin nadide örneklerinden biri olan Taşhan ve Bedesten günümüzde gezginlerin ilgisini hala çeken mekânlardandır. Bakım ve restore çalışmalarının yapılması planlanan Taşhan iki katlı 17. Yüzyılın sivil Osmanlı mimarisinin en güzel örneklerinden biridir. Kervanların ve seyyahların hayvanlarıyla birlikte barındığı ve konakladığı bir yapıdır. Yakın çevresinde ibadet ve ticaret yapılacak yapılar mekânlar bulunmaktaydı. Taşhan Pazar Mahallesinde ve İskele Caddesinin üzerindedir. Yapının dış duvarları tuğla hatıllı moloz taş işçiliği uygulanmıştır. Ön cephesinde çok şık kemerli bir girişi bulunan hanın cephesinde sıra dükkânlar bulunur. Bedesten, Süleyman Paşa Arastası olarak da bilinmektedir. Sözcük anlamı olarak değerli, kıymetli kumaşlar, mücevherler ve buna benzer eşyaların satılmasına mahsus, kapalı çarşıların bütününe verilen isimdi. Osmanlıda, kumaş, mücevher ve çeşitli kıymetli eşyaların alım ve satımının yapıldığı, eşit büyüklükteki kubbelerle örtülü, bir çeşit kapalı çarşı olan bu tür yapılara, 13. yüzyıl başlarında rastlanılmaktadır. Bedesten Osmanlı döneminin hoş bir örneğidir. Mimari tarzı ile arasta tanımına uymaktadır. Yapının inşa kitabesi günümüze ulaşmamıştır. Her iki kapısı üzerinde bulunan kitabeliklerin içleri boştur. Arşiv belgelerine göre: buranın, Hazinedarzade Süleyman Paşa tarafından 1807–1818 tarihleri arasında yaptırıldığı bilinmektedir. Antik çağın en önemli eserlerini barındıran Samsun’ da; Arkeoloji ve Etnografya Müzesi, Samsun’ un sadece 3 Km. dışına çıkıldığında ulaşabileceğiniz antik kent Amisos ve Amisos Tepesi, Tekkeköy mağaraları ve açık hava müzeleri, Toptepe Tümülüsleri, Frigler’ den kalma antik Akalan Kalesi, 1884 yılında Sultan Abdülaziz’ in validesi Pertevniyal Sultan tarafından yaptırılan Samsun’ un en büyük camisi olan Hamidiye Camii, hizmete açık ve Mater Dolorosa adıyla da bilinen İtalyan Katolik Kilisesi görebileceğiniz diğer tarih ve kültür miraslarıdır. Samsun’ da ne yenir? Samsun’ a gelince mevsimine göre hamsi, barbunya, sarı morina, istavrit, kefal, mezgit, çinakop, palamut ve kalkan balığı yemeniz önerilir. Karadeniz’ e özgü mısır, karalahana, yer pancarı ve hamsi kullanılarak yapılan ev yemekleri de ön plana çıkmaktadır. Kavak ilçelerinde kaz eti ile hazırlanan Tirit ise Samsun’ un değişik lezzetlerindendir. Bir başka öneri ise buralara özgü damak lezzeti olan, yerli halkın kahvaltı sofralarını süsleyen Samsun Pidesidir. Turistik eşya: Samsun’ un el sanatları halı, kilim, bez dokumacılığı, taş işçiliği, oya, ayakkabıcılık, bakır işlemeciliği (semaver) hasır, çorap ve kuşak dokumacılığı, ağaç oymacılığı akıllara gelir. Size doğa, kültür ve tarihin kucaklaştığı, ülkemizin cennet köşelerinden birinden seslendim. Bir başka cennette ve bir başka gezide tekrar buluşabilmek dileğiyle, Gezilerinizle kalın. Hoşçakalın… |
|