Aylar öncesinden bir gün ansızın 24 Haziran’da erken seçim olacağını tahmin edemediğimiz için hepimiz şoka girdik. THY’nin ücretsiz değiştirme imkanı vermesiyle birlikte tura katılanların tamamı aynı gün öğleden sonra uçağına binmeyi talep etti. Elbette bu durum tutumuzun başlangıç noktası olan Tiran şehrinin program dışı kalmasına yol açtı. Neler kaybettik bilemiyorum ama mutlu, vatandaşlık görevini yerine getirmiş 40 arkadaş Ankara’dan saat 16.10’da kalkan uçak ile önce İstanbul’a, sonra da 19.20 uçağı ile Tiran’a gittik. Tiran’a yerel saatle 20.10’da vardık ve bizleri bekleyen rehberimiz Mustafa ile buluştuk. Mustafa’nın asıl adı Mujaga ama daha kolay telaffuz edilmesi için herkesin kendisine Mustafa olarak seslendiğini söyledi. Boşnak olan Mustafa 14 yıldır profesyonel rehberlik yapıyor. Daha önceden Ankara’dan giden bazı arkadaşlarımızın da rehberliği yaptığı için kendisinin özellikle bizimle olmasını istemiştik. İyi de oldu bence. Biz kendisinden çok memnun kaldık, umarım kendisi de bizden memnun kalmıştır.

Tiran Havalimanı ülkenin tek uluslararası havalimanı olmasına rağmen oldukça küçük görünüyor. Pek çok hizmeti bulamıyorsunuz, örneğin emanet ofisi dahi yok. Tüm grubun işlemleri tamamlandıktan sonra bizleri bekleyen 2018 model otobüsümüz ile İşkodra’ya doğru yola çıktık. Şoförümüz Adnan da Boşnak ama Türkçe bilmiyor. Güler yüzlü ve işini iyi yapan bir arkadaş. Gezi boyunca en ufak bir problemle karşı karşıya kalmadan bizleri gezdirdi. Kendisine buradan teşekkür ediyorum.

Tiran İşkodra arası yaklaşık 90 km ama yollar gidiş geliş olduğu için yolculuğumuz yaklaşık bir buçuk saat sürdü. Otobüse bindikten sonra rehberimiz Mustafa, daha önceden yaptırmış olduğu kebap dürüm ve ayranları bize dağıttı. Normal şartlarda program seçim nedeniyle ertelenmeseydi ilk akşam yemeğimizi İşkodra’daki otelimizde alacaktık. Ancak gecenin ilerleyen saatlerinde otele varacağımız için böyle bir şansımız kalmadı elbette. Balkanlardaki partner firma da misafirlerin mağdur olmaması için paket akşam yemeği ayarlamış. İyi de etmiş en azından gece vakti yiyecek bir şeyler aramaya çıkmaya gerek kalmadı.

Saat 22.00 civarında İşkodra’da konaklayacağımız Rozafa Otele geldik. Daha önceden pasaport bilgileri gönderildiği için hızlıca odalara çıktık. Dört yıldız kategorisindeki Rozafa otel tam şehir merkezinde, odaları çok büyük değil ama makul genişlikte, gayet iyi döşenmiş, çarşaflar ve banyo tuvalet tertemiz, ihtiyaç duyabileceğiniz tüm malzemeler de mevcut. Eşyalarımızı odalara koyduktan sonra gecenin ilerlemiş saati de olsa kendimizi İşkodra sokaklarına attık.

İşkodra ya da diğer adıyla Shkoder, kuzeybatı Arnavutluk’ta yer alıyor. Merkez nüfus 95.000, Shkoder bölge nüfusu ise yaklaşık 225.000 olarak kabul ediliyor. Balkanların en büyük gölü olan İşkodra Gölü de şehrin batısında yer alıyor. MÖ 4. Yüzyıla kadar dayanan geçmişiyle Arnavutluk’un en eski yerleşim yerlerinden birisi olan İşkodra aynı zamanda bölgenin sanayi ve kültür merkezi. Özellikle tekstil, elektronik ve gıda ürünleri üretiminde ön plana çıkıyor. Romalılar, Bizanslılar, Sırplar ve Venedikliler derken 1479 yılında bizzat Fatih Sultan Mehmet’in katıldığı bir seferle şehir tam anlamıyla Osmanlı hakimiyetine giriyor. Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde İşkodra’yı “15 mahallesi ve 1800 hanesi olan orta ölçekli kasabada 11 cami bulunur” şeklinde tanımlamış. 17. Yüzyıldan itibaren bölge İşkodra Paşalığı haline gelmiş ve Buşatlı ailesi tarafından yönetilmiş. Bazı tarih kitaplarında oldukça güçlenen Buşatlıların birkaç defa Osmanlıya başkaldırdıklarından bahsediliyormuş. Sonuçta 1913 yılına kadar Osmanlı hakimiyetinde kalan İşkodra bu tarihten itibaren, kısa bir sürelik Avusturya-Macaristan hakimiyeti dışında, her zaman Arnavutluk’a ait olmuş. Enver Hoca yönetimindeki komünist dönemde şehirdeki pek çok cami ve türbe yıkılmış, daha sonradan yapılan camiler olmuş.

Otelden çıktıktan sonra en çok 100 metre gitmiştik ki İşkodra’nın en popüler gezi noktalarından birisi olan Kolë Idromeno Caddesi’ne ulaştık. Burası trafiğe kapalı, sadece yayaların ulaşabildiği, ortasında ve iki tarafında her türlü bar, restoran ve kafelerin olduğu şirin bir cadde. Cadde derken öyle gözünüzde devasa bir şey canlandırmayın. Bir noktasından trafik kesen, toplam birkaç yüz metrelik bir sokak aslında. Gecenin ilerleyen vakti olduğu için cadde oldukça sakindi, mekanların son müşterileri de hesapları ödeyerek gitme hazırlığı yapıyorlardı. Caddenin hemen başlangıç noktasında görkemli Ebu Bekir Camii yer alıyor. Camiyi yaptıran Arap Şeyhi Zamil Abdullah’dan dolayı camiye “Al Zamil Camisi” de deniyormuş. Çifte minareli cami 1995 yılında inşa edilmiş, yani tarihi bir tarafı yok. Bazı kaynaklarda İşkodra Katedraline nispet olsun diye bu kadar büyük ve gösterişli yapıldığı söyleniyor. Ben diyenlerin yalancısıyım.

Vakit geç olmuştu ve hepimiz yorulmuştuk. Neredeyse tam bir daire çizerek Sheshi Demokracia’ya yani Demokrasi Meydanı’na ulaştık. Zaten nereye giderseniz gidin yolunuz bir şekilde buraya çıkıyor. Tiyatro binasının yan tarafından geçerek hemen karşı köşede bulunan Rozafa Otele geldiğimizde saatler gece yarısına geliyordu. Kısa bir kapı önü sohbeti yaptıktan sonra odalarımıza dağıldık. İnsan yorgun olunca nasıl uyuduğunu bile anlamıyor.

Katedral, Osmanlı döneminde 1851 yılında inşa edilmiş. Rozafa Kalesindeki kilise Osmanlılar tarafından camiye çevrilmiş ve neredeyse 300 yıl boyunca şehirde başka ibadethane bulunmamış. Uzun yıllar boyunca Osmanlı yönetiminden izin bekleyen keşişler nihayet 1. Abdülmecid döneminde bu imkana kavuşmuşlar ve bir kilise yapmışlar. Kilise komünist dönemin hüküm sürdüğü 1967 yılında kapatılmış, hatta bir dönem spor salonu olarak kullanılmış. Sonradan 1990 yılında yapılan restorasyon çalışması ile şimdiki haline kavuşmuş ve katedral statüsüne yükseltilmiş. İçerisi diğer Katolik kiliseleri ile kıyaslandığında son derece sade ve gösterişten uzak. Birkaç kare fotoğraf aldıktan sonra caddenin diğer tarafına doğru yürüyorum. Bu noktada büyük ve eski ağaçlar trafiğe kapalı yolun iki tarafında bana eşlik ediyor. Kahvehaneler yavaş yavaş hareketlenmeye başlamış. Pek çok noktada bisikletler park edilmiş ya da insanlar keyifli şekilde bisikletlerini sürüyorlar. Biraz ilerleyince beyaz duvarlı binada tanıdık bir marka karşımıza çıkıyor: LC Waikiki. Sokağın bu bölgesi diğer tarafa göre çok daha keyifli. Özellikle yemyeşil, ulu ağaçların arasında yürümek insana sabah serinliğinde harika bir enerji veriyor.