Katar'ın başkenti Doha'da 15 - 25 Haziran 2014 tarihleri arasında düzenlenen Dünya Miras Komitesi (DMK) 38. Dönem Toplantısı'nda Bursa ve Bergama'nın Dünya Miras Listesi'ne kaydedilmesine karar verildi. Söz konusu alanların Dünya Miras Listesine alınması ile bu listedeki Türkiyenin varlık sayısı 13 oldu. Bursa, Dünya Miras Listesine 998., Bergama ise 999. sıradan girdi.
Tüm insanlığın ortak mirası olarak kabul edilen kültürel ve doğal varlıkları dünyaya tanıtmak, bu mirası gelecek nesillere aktarmak, toplumda bu değerlerin korunması ve yaşatılması için gerekli bilinci oluşturmak amacıyla UNESCO Genel Konferansı'nca 16.11.1972 tarihinde "Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme" kabul edilmiştir. İstisnai evrensel değere sahip doğal ve kültürel varlıklar UNESCO Dünya Miras Komitesi'nin yıllık olarak düzenlenen toplantılarında dünya mirası adı altında Dünya Miras Listesine kaydedilmektedir.
Ülkemizin 1983 yılında taraf olduğu "Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşmeden" kaynaklanan yükümlülüklerle ilgili her türlü çalışma Dünya Miras Komitesi'nin belirlediği format ve kriterler çerçevesinde, ilgili tüm idarelerle işbirliği içerisinde Kültür Bakanlığınca yürütülmektedir. Bu doğrultuda 2000 yılında Geçici Listeye alınan "Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğunun Doğuşu" ile 2011 yılında Geçici Listeye alınan " Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı" Dünya Miras Listesi Adaylık Dosyaları Kültür Bakanlığının koordinasyonunda ilgili tüm paydaşlarla işbirliği içerisinde yürütülen titiz ve yoğun çalışmalar neticesinde hazırlanarak 2013 Şubat ayında Dünya Miras Merkezine sunulmuştur.
Gerek Komite Toplantısı öncesi, gerekse Komite Toplantısı süresince, her iki alanın Dünya Miras Listesine alınmasına yönelik olarak Kültür Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, UNESCO Nezdindeki Daimi Temsilcilik, UNESCO Türkiye Milli Komisyonu, Bursa Büyükşehir Belediye Başkanlığı, Bergama Belediye Başkanlığı ve Bergama Kazı Başkanlığı tarafından yoğun ve titiz bir çalışma yürütülmüştür. Bu çalışmalar neticesinde, her iki alanın da Dünya Miras Listesine alınması yönünde Komite Üyelerince karar alınması sağlanmıştır.
Dünya Miras Listesine alınan "Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğunun Doğuşu" Dünya Miras alanı, Orhangazi Külliyesi ve çevresini içine alan Hanlar Bölgesi, Hüdavendigar (I. Murad) Külliyesi, Yıldırım (I. Bayezid) Külliyesi, Yeşil (I. Mehmed) Külliye, Muradiye (II. Murad) Külliyesi ve Cumalıkızık Köyü olmak üzere altı bileşenden oluşmaktadır. Osmanlı İmparatorluğunun ilk başkenti olarak kurulan ve külliyelerle şekillenen Bursa'nın tarih boyunca sahip olduğu önemli ticari rolü, kentteki büyük hanlar, bedesten ve çarşılarla ortaya konulmaktadır. Hanlar Bölgesi 14. yüzyıldan bu yana kent ekonomisinin kalbi olmuştur. Erken dönem Osmanlı kentine istisnai bir örnek olan Bursa'nın kentleşme modeli, daha sonra kurulan Osmanlı-Türk kentlerine örnek teşkil etmiştir.
Cumalıkızık Köyü ve çevresindeki diğer vakıf köylerinin, payitaht Bursa'nın kent merkezindeki hanlar ve külliyelerle ekonomik ilişkileri, Osmanlı'nın bütün kurumlarıyla bir beylikten imparatorluk haline dönüşmesine önemli bir katkı sağlamıştır. Bursa ve Cumalıkızık bugün hala yaşayan ticari kültürü ve kente oldukça yakın kırsal yaşamın devamlılığı ile birlikte erken dönem Osmanlı kent kültürü ve yaşam şekline iyi bir örnek teşkil etmektedir.
FOTO: Şükran Şahin - Cumalıkızık'ta bir meydan ve kimlikli evlerden birisi
Kültürel Peyzaj kategorisinde Dünya Miras Listesine alınan ve Helenistik, Roma, Doğu Roma ve Osmanlı Dönemlerine ait katmanları içerisinde barındıran " Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı", Pergamon (çok katmanlı kent), Kibele Kutsal Alanı, İlyas Tepe, Yığma Tepe, İkili, Tavşan Tepe, X Tepe, A Tepe ve Maltepe Tümülüsleri olmak üzere dokuz bileşenden oluşmaktadır.
Kale Dağı'nın tepesindeki antik Pergamon yerleşimi anıtsal mimarisiyle Helenistik dönem şehir planlamacılığının en iyi örneğini temsil etmektedir. Athena Tapınağı, Trajan Tapınağı, Kızıl Avlu, Helenistik dönemin en dik tiyatro yapısı, kütüphane, Heroon, Zeus Sunağı, Dionysos Tapınağı, agora ve gymnasion yapıları bu planlama sisteminin ve dönem mimarisinin en seçkin örnekleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Helenistik Bergama Krallığının başkenti olan kent, önemli bir eğitim merkeziydi. Daha sonra Roma İmparatorluğunun Asya Eyaleti başkenti olan Bergama, döneminin en önemli sağlık merkezlerinden Asklepion'a ev sahipliği yapmıştır. Çevresindeki kültürel peyzaj ile birlikte Helenistik ve Roma Dönemlerine ait pek çok istisnai örneği içerisinde barındıran kent, özellikle Roma ve Doğu Roma dönemlerine ait katmanlar üzerinde yayılmış olan Osmanlı dönemi mimarisine ait pek çok cami, han, hamam ve ticari merkez ile de önemini korumuştur.
