Gezi Alemi

e-Posta:    Şifre:     Kaydol | Şifremi Unuttum
 
Gezi Alemi ::::: Yola Çıkarken ::::: Evliya Çelebi'nin 400. Doğum Yıldönümü        
      Ekleme Düzenleme    Okunma Yazan
    22 Ağustos 2011     9238 ErdinİVGİN
 
  Evliya Çelebi'nin 400. Doğum Yıldönümü

2011, Türk ve dünya kültür tarihi açısından son derece önemli tarihi bir kişilik olan Evliya Çelebi'nin doğumunun 400. yılı. Birleşmiş Milletler Bilim, Eğitim ve Kültür Kuruluşu UNESCO'nun 22 Eylül 2009 tarihinde gerçekleştirilen 35. Genel Konferansında 2011 yılı anma ve kutlamalar listesinde "Evliya Çelebi'nin 400. Doğum Yıldönümü" resmi olarak ilan edilmiştir.

EVLİYA ÇELEBİ (1611-1682) Türk, gezgin.

Evliya Çelebi b.Derviş Mehmed Zillî İstanbul'da Unkapanı'nda doğdu, 1682'de Mısır'dan dönerken yolda ya da İstanbul'da öldüğü sanılmaktadır. Babası Derviş Mehmed Zillî, sarayda kuyumcubaşıydı. Evliya Çelebi'nin ailesi Kütahya'dan gelip İstanbul'un Unkapanı yöresine yerleşmişti. İlköğrenimini özel olarak gördükten sonra bir süre medresede okudu, babasından tezhip, hat ve nakış öğrendi. Musiki ile ilgilendi. Kuran'ı ezberleyerek "hafız" oldu. Enderuna alındı, dayısı Melek Ahmed Paşa'nın aracılığıyla Sultan IV. Murad'ın hizmetine girdi.

Evliya Çelebi'nin geziye karşı duyduğu ilgi, çocukken babasından, yakınlarından dinlediği öykülerden, söylencelerden ve masallardan kaynaklanır. Seyahatname adlı yapıtının girişinde geziye duyduğu ilgiyi anlatırken bir gece düşünde Peygamber'i gördüğünü, ondan "şefaat ya Resulallah" diyecek yerde şaşırıp "seyahat ya Resulallah" dediğini, bunun üzerine Peygamber'in ona gönlünün uyarınca gezme, uzak ülkeleri, görme olanağı verdiğini yazar. Bu düş üzerine 1635'te, önce İstanbul'un bütün yörelerini dolaşmaya, gördüklerini, duyduklarını yazmaya başladı. 1640 dolaylarında Bursa, İzmit ve Trabzon yörelerini gezdi, 1645'te Kırım'a Bahadır Giray'ın yanına gitti. Yakınlık kurduğu kimi devlet büyükleriyle uzak yolculuklara çıktı, savaşlara, mektup götürüp getirme göreviyle, ulak olarak katıldı. 1645'te Yanya'nın alınmasıyla sonuçlanan savaşta, Yusuf Paşa'nın yanında görevli bulundu. 1646'da Erzurum Beylerbeyi Defterdarzade Mehmed Paşa'nın muhasibi oldu. Doğu illerini, Azerbaycan'ın, Gürcistan'ın kimi yörelerini gezdi. Bir ara Revan Hanı'nı mektup götürüp getirmekle görevlendirildi, bu nedenle Gümüşhane, Tortum yörelerini dolaştı. 1648'te İstanbul'a dönerek Mustafa Paşa ile Şam'a gitti, üç yıl o dolaylarda gezdi. 1651'den sonra Rumeli'yi dolaşmaya başladı, bir süre Sofya'da bulundu. 1667-1670 arasında Avusturya, Arnavutluk, Teselya, Kandiye, Gümülcine, Selanik yörelerini gezdi. Kaynakların bildirdiğine göre, Evliya Çelebi'nin gezi süresi 50 yılı kapsar.

Evliya Çelebi gezdiği yerlerde gördüklerini, duyduklarını yalnız aktarmakla kalmamış, onlara kendi öznel yorumlarını, düşüncelerini de katarak gezi yazısına yeni bir içerik kazandırmıştır. Burada yazarın anlatım bakımından gösterdiği başarı uyguladığı yazma yönteminden kaynaklanır. Anlatım belli bir zaman süresiyle sınırlanmaz, geçmişle gelecek, şimdiki zamanla geçmiş iç içedir. Bu özellik anlatılan öykülerden, söylencelerden dolayı yazarın zamanla istediği gibi oynaması sonucudur. Evliya Çelebi belli bir süre içinde, özdeş zamanda geçen iki olayı, yerinde görmüş gibi anlatır, böylece zaman kavramını ortadan kaldırır.

Seyahatname'de, yazarın gezdiği, gördüğü yerlerle ilgili izlenimler sergilenirken, başlı başına birer araştırma konusu olabilecek bilgiler, belgeler ortaya konur. Bunlar arasında öyküler, türküler, halk şiirleri, söylenceler, masal, mani, ağız ayrılıkları, halk oyunları, giyim-kuşam, düğün, dernek, eğlence, inançlar, karşılıklı insan ilişkileri, komşuluk bağlantıları, toplumsal davranışlar, sanat ve zanaat varlıkları önemli bir yer tutar.

Evliya Çelebi insanlarla ilgili bilgiler yanında, yörenin evlerinden, cami, mescid, çeşme, han, saray, konak, hamam, kilise, manastır, kule, kale, sur, yol, havra gibi değişik yapılarından da söz eder. Bunların yapılış yıllarını, onarımlarını, yapanı, yaptıranı, onaranı anlatır. Yapının çevresinden, çevrenin havasından, suyundan söz eder. Böylece konuya bir canlılık getirerek çevreyle bütünlük kazandırır.

Seyahatname'nin bir özelliği de değişik yöre insanlarının yaşama biçimlerine, davranışlarına, tarımla ilgili çalışmalarından, süs takılarına, çalgılarına dek ayrıntılarıyla geniş yer vermesidir. Yapıtın kimi bölümlerinde, gezilen yörenin yönetiminden, eski ailelerinden, ileri gelen ünlü kişilerinden, şairlerinden, oyuncularından, çeşitli kademelerdeki görevlilerinden ayrıntılı biçimde söz edilir.

YAPITLARI Yaklaşık elli yıl boyunca süren seyahatlerinin sonucunda on ciltlik büyük bir eser çıkmış ortaya. Seyahatname'nin el yazmaları 1742'de Evliya Çelebi'nin ölümünden önce son yaşadığı yer olan Kahire'den İstanbul'a getirilmiş. Seyahatname'nin ilk sekiz cildinin basımı 1898'den1928'e dek Arap harfleriyle, son iki cildi 1935-1938 yıllarında Latin harfleriyle gerçekleştiriliyor. Sonraki yıllarda Seyahatname'den seçmelerin yer aldığı birçok kitap yayımlanmış. Topkapı Sarayı'ndaki orijinal elyazması kaynak olarak alınarak yapılan tam baskının yayımına başlandığı tarih 1996. Yapı Kredi Yayınları büyük bir kültür hizmeti olarak Seyahatname'nin transkripsiyonunun (çevrimyazı) yayımını 2007'de, günümüz türkçesine çevrilmiş halinin yayımını 2010'da tamamladı.

VLİYA ÇELEBİ'NİN 400. DOĞUM YILDÖNÜMÜ ETKİNLİKLERİ Bu kapsamda Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın organizatörlüğünde başta ülkemizde olmak üzere dünyanın farklı yerlerinde büyük seyyah Evliya Çelebi ile ilgili çeşitli etkinlikler düzenleniyor.




 Yazılan Yorumlar...
  Henüz Yorum Yazılmamıştır
 Yorum yazmak isterseniz...
 
Yorum Yazabilmek İçin Üye Girişi Yapmalısınız.


Yola Çıkarken
 Evliya Çelebi'nin 400. Doğum Yıldönümü (22 Ağustos 2011)
2011, Türk ve dünya kültür tarihi açısından son derece önemli tarihi bir ... devamı ...
 
 UNESCO Somut Olmayan Dünya Mirası Listesi (Intangible Heritage Lists) (10 Nisan 2011)
UNESCO Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi kapsamında Sözleşme ... devamı ...
 
 Cittaslow - Yavaş Şehir Hareketi (23 Şubat 2011)
İtalyanca Citta (Şehir) ve İngilizce Slow (Yavaş) kelimelerinden oluşan ... devamı ...
 
 Dünya Mirası Listesi (World Heritage List) (11 Ocak 2011)
Dünya Mirası Listesi, UNESCO’ya bağlı Dünya Miras Komitesi tarafından ... devamı ...
 
 Avrupa Festival ve Karnavalları (26  Aralık 2010)
Seyahat etmenin en güzel taraflarından birisi de gidilen yerin kültürüne ve ... devamı ...
 
 Televizyonda Gezi Programları... (19  Aralık 2010)
Seyahat etmek güzel şey…Yeni yerler görmek, oraları hissetmek gerçekten hoşbir ... devamı ...
 
 Dünya'daki Priz Tipleri... (28 Kasım 2010)
Yurtdışına giderken yanınızda götüreceğiniz elektronik cihazları şarj ... devamı ...
 
 Dünyada Taksi Fiyatları... (06 Kasım 2010)
Yurtdışına çıktığımızda karşılaşacağımız en önemli problemlerden birisi ... devamı ...
 
 Büyükelçilik ve Konsolosluklarımız (31 Ekim 2010)
Yurtdışına çıkmadan önce büyükelçilik ve/veya konsolosluklarımızın adres ve ... devamı ...
 
 Saat Kaç?... (30 Eylül 2010)
Seyahat edeceğiniz ülkede o anda saatin kaç olduğunu öğrenmek ya da Türkiye ... devamı ...
 
 Havayolu Şirketlerine Ait Şikayetler... (30 Eylül 2010)
Yurtdışına seyahate gitmeye karar verdiniz… Para durumunuzu ayarladınız... İzin ... devamı ...
 
 Döviz Kurları... (20 Eylül 2010)
Yurtdışına çıkmadan önce harcamalarınızı planlamak için elbette döviz kurlarına ... devamı ...
 
 Hava Durumu... (19 Eylül 2010)
Seyahatinizi planladınız… Uçak biletleri alındı… Vize gerekiyorsa o ayrıntı ... devamı ...
 
 MüzeKart: Türkiye'yi gezerken mutlaka yanınıza almanız gereken kart... (18 Eylül 2010)
Kültür ve Turizm Bakanlığı ve TÜRSAB tarafından 2008 yılında hayata geçirilen ... devamı ...
 
 Ülkelere Göre Seyahat Sağlığı (13 Eylül 2010)
Yurtiçi ve özellikle de yurtdışına seyahat edecekler yola çıkmadan önce ... devamı ...
 
 Duty Free Limitler (09 Eylül 2010)
Türkiye Gümrüksüz Satış Mağazaları (Duty Free) alışveriş limitleri Bakanlar ... devamı ...
 
 Vize Rejimi (18 Ağustos 2010)
Yurtdışına seyahat edecek olanların en önemli sıkıntılarından birisi de vize ... devamı ...