|
Tallin (Eski Şehir) Tarihi Merkezi
Estonya » Tallin
(Kültür Mirası)
|
Tallin'in kökenleri, Töton Tarikatı şövalyelerinin (Töton Tarikatının Haçlı seferine katılan Şövalyeleri'nin) Tallin'de bir kale inşa ettiği 13. yy.a kadar uzanır. Tallin, Hansa Ligi'nin önemli bir merkezi olarak gelişti. Tallin'in zenginliği, aradan geçen yıllar içinde karşılaşılan yıkıcı yangın ve savaşlara rağmen önemli ölçüde ayakta kalan kamu binalarının (özellikle kiliseler) ve tüccar evlerinin mahalli mimarisinin zenginliğinde görülebilir.
UNESCO Dünya Miras Komitesi bu mülkü, bir Ortaçağ Kuzey Avrupa ticaret şehrinin olağanüstü ve istisnai bir şekilde bütün ve iyi korunan bir örneği olduğunu ve bu eşsiz ekonomik ve toplumsal yapısının belirgin özelliklerini (Ortaçağdan beri) muhafaza ettiğini göz önünde bulundurarak listeye kaydetmeye karar verdi.
 FOTOGRAF: René Kedus / Wikimedia Commons / CC-BY-SA 3.0
Tallin, bir Ortaçağ Kuzey Avrupa ticaret şehrinin olağanüstü ve istisnai bir şekilde bütün ve iyi korunan bir örneğidir. Tallin, bu eşsiz ekonomik ve toplumsal yapısının belirgin özelliklerini önemli ölçüde korumaktadır.
Arkeolojik araştırmalar Toompea kireçtaşı vadisinde yer alan, hemen yanı başında bir ticaret noktası ve körfez olan ve İstanbul'a doğru giden bir Viking rotasında bulunan bir kalenin 10 - 11. yüzyıllardan itibaren var olduğunu göstermektedir. Bu yerleşim, Baltık ticaretinin genişlemesi ile birlikte, Lydanise'nın (Almanca Reval ve Rusça Kolyvan) Toompea'daki tahkimatı kuvvetlendiren ve ilk kiliseyi inşa eden Danimarkalı II. Waldemar'ın kuvvetleri tarafından 1219 yılında işgal edildiği zamandan beri bilinirdi. (Reval = Tallinn)
 FOTOGRAF: Stan Shebs / Wikimedia Commons / CC-BY-SA 3.0
1226-27 yılında doğrudan Papalığın yetki alanına girmesinden sonra kent, onu iki bölüme - kale (castrum) ve aşağı kent (suburbum) - ayıracak olan haçlı seferine katılmış olan Kılıç Kardeşliği Tarikatına devredildi. Bu tarikat daha sonra Töton Tarikatı ile birleştirildi. Tarikat, 1230 yılında 200 Alman tüccarı Gotland'dan o dönemde Estonya, İskandinavya ve Rusya ticaret noktaları yanında bulunan Tallin'e davet etti. Bu tüccarlar St. Nicholas'a adanmış bir kilise etrafında yerleştiler. Onları Dominik ve Sistersiyan Tarikatları izledi. Bu tarikatlar sırasıyla St. Catherine Manastırı'nı (Dominik Tarikatı) ve St. Michael Manastırı'nı (Sistersiyan Tarikatı) kurdular.
Tallin 1248 yılında Lübeck yasalarını benimsedi ve 1285 yılında Rusya'nın iç kısımları ve Baltık toprakları arasındaki ticaret rotasında bir anahtar istasyon olarak Hansa Liginin tam üyesi oldu. Tallin'in refahı 14.yy.daki hızlı büyümesi tarafından yansıtıldı: Çalışma, ışıldayan caddeleri ile karakteristik Baltık ticaret modeline göre düzenlenen bir alanı kuşatan muazzam şehir duvarları üzerinde 1310 yılında başladı. Kuzey Estonya bölgesi haricinde kent 1345 yılında Töton Tarikatına satıldı. Töton Tarikatı kenti aldıktan hemen sonra Livonya Tarikatına sattı. Livonya Tarikatı bölgenin en güçlülerinden biri olarak Toompea'daki kalenin yeniden inşasından sorumlu olan ikincidir. (ikinci tarikattır)
 FOTOGRAF: Vkem / Wikimedia Commons / CC-BY-SA 3.0
1361 yılında Visby'nin düşmesi (savaşta yenilmesi) ile birlikte Riga'nın yanı sıra Tallin'in önemi büyük ölçüde arttı. Yeni bir belediye sarayının ve diğer kamu binalarının inşası ve tüccarların tahta evlerinin taş binalar olarak yeniden inşası ile birlikte 15.yy. kentin dönüşümünü gördü.
Hansa liginin 15.yy.da çökmesine karşın Tallin'in ticari rolü varlığını korudu ve kent, hakim mimari zevklere göre yapılan güzel kamu ve mahalli binalar ile süslenmeye devam etti. 1561 yılında İsveç tarafından işgal edildi. İsveçli mimarlar 1684 yılındaki büyük bir yangından sonra Toompea alanının yeniden inşasından ve tahkimatlara bir burçlar sisteminin eklenmesinden sorumlu oldular.
Kent, 1710 yılında 1. Tsar Peter'in kuvvetleri tarafından kuşatıldı ve yarım yüzyıllık ticari ve kültürel durgunluk içine girdi. Fakat bu durum, bulunduğu kale ile birlikte onun rolünün il idaresi merkezi olarak onaylanması ile sona erdi. Tallin, göreceli olarak az fakat çok önemli ek haklar ile bu rolüne 20. yüzyılın ilk yıllarına kadar devam etti.
Estonya'nın 1918 ve 1940 yılları arasında kısa süreli bağımsızlığının ardından Alman işgali altında bulunduğu 2. Dünya Savaşı sırasında Tallin 1944 yılında ağır (yoğun) şekilde bombalandı. St. Nicholas Kilisesi ve çevresindeki alan ağır hasar ve tahribat gördü. Kilise dikkatli bir şekilde yeniden tasarımlandı (restitüsyon). Kilise günümüzde çevresindeki açık alanla birlikte bir müze olarak hizmet vermektedir. Kilise etrafındaki binalar Stalinist tarzda inşa edilmelerine karşın, tarihi kentin kalanının oranlarına ve ölçeğine saygılıdır. Stalinist tarzda inşa edilmelerine karşın Kilise etrafındaki binalarda, tarihi kentin kalanının oranlarına ve ölçeğine saygı gösterilmiştir.
 FOTOGRAF: public domain / Wikimedia Commons
Kentin en baskın özelliği Toompea kireçtaşı tepesidir. Batı bölümü Uzun Hermann olarak bilinen kulesi, iki burcu ve batı, kuzey ve doğu taraflarında varlıklarını sürdüren gösterişli duvarları olan kale tarafından işgal edilmektedir. Esasen Gotic olan Katedral enceinte içindedir. Fakat bu katedral çok uzatılmıştır ve Ortaçağdan beri defalarca yeniden inşa edilmiştir.
Aşağı kent, birçoğu hala Ortaçağdaki isimlerini taşıyan dar, dolambaçlı yolları ve güzel kamu ve özgün binaları ile önemli ölçüde Ortaçağ kent dokusunu korumaktadır. Bina arazilerinin dağılımı hemen hemen 13. ve 14. yy. da olduğu şekilde varlığını korumaktadır.
 FOTOGRAF: public domain / Wikimedia Commons
Şehir meydanındaki belediye binası civarında (1371-1404) istisnai olarak iyi korunmuş bazı özgün evler bulunmaktadır. Bunlar yüksek kalkan duvarlı taştan binalardır. Alt katlar yaşam alanı olarak, üst katlar ise tahıl ambarı ve depo olarak kullanılmıştır ve birçoğu orijinal özelliklerini sürdürmektedir. Güzel kubbeli tavanları ve zengin bir şekilde dekore edilmiş sütunları ile göz kamaştırıcı bir Kuzey Gotik örneği olan Büyük Lonca Evi (1410) olağanüstü bir yapıdır.
Kale Duvarları içinde birkaç tane Ortaçağ kilisesi vardır. Restore edilen St. Nicholas (Niguliste) Kilisesi ve St. Olaf (Oleviste) Kilisesinin her ikisi de Tallin Ekolünün ayırt edici özellikleri olarak kabul edilen yüksek kubbeli ve keskin geometrik şekilli olan tipik bazilikal planlı kiliselerdir. Kale Duvarları içinde iki manastır kompleksi bulunmaktadır. St. Cathrine Dominik Manastırı ve özellik olarak ana şehir kompleksinden uzakta konumlandırılmış St. Michel Sistersiyan Rahibe Manastırı.
 FOTOGRAF: Nuffle / Wikimedia Commons / CC-BY-SA 3.0
KAYNAK: © UNESCO/World Heritage - ©www.wikipedia.org ÇEVİRİ: © Cemil / Gezialemi.com
Dünya Miras Listesine Alınma Tarihi: 1997
Liste Sıra No: 822
Niteliği: Kültür Mirası
Yeri: Tallin, Estonya
Koordinatlar: N59 25 59.988 E24 43 60
Linkler:
UNESCO İnternet Sitesi
www.wikipedia.org - Tallin Sayfası (İng.)
© Gezialemi Dünya Mirası Listesi
|
|
|
Estonya
Ana Sayfa
|
|
Estonya
Dünya Mirasları |
|
Tallin
Ana Sayfa
|
|
Tallin
Dünya Mirasları |
|
|
Yazılan Yorumlar... |
Erdin İVGİN
(07 Mart 2012)
|
|
Cemil UNESCO Dünya Mirası listesindeki bu güzel kenti bize tanıttığın için çok teşekür ederim. Eline sağlık.
Bu katkılarının devam edeceği umuduyla aramıza hoşgeldin diyorum.
|
Yorum yazmak isterseniz...
Yorum Yazabilmek İçin Üye Girişi Yapmalısınız.
|
|
