Polonya'nın başkenti Varşova'nın "Eski Şehir" olarak da adlandırılan merkezinin tarihi 13. Yüzyıla kadar gitse de bugün ziyaretçileri kendisine çeken yapı ve meydanların tamamı, aslına uygun biçimde, 1950'lerde başlayan "yeniden inşa" çalışmalarının bir ürünü olarak karşımıza çıkmaktadır. 1939 yılında başlayan ve savaşın tamamlandığı 1944 yılına kadar, başta hava birlikleri olmak üzere, artarak devam eden Nazi saldırıları sonucunda, şehrin sahip olduğu değerlerin neredeyse %85'i tahrip edilmiştir. Önceleri vatandaşlar tarafından organize edilen kampanyalarla başlatılan yeniden inşa süreci, sonrasında planlı bir organizasyona dönüşmüş ve bu yapılanma çalışmaları Avrupa ülkelerinin pek çoğunda kentleşme ve kentlerin korunması ile ilgili doktrinlerin değişmesine neden olmuştur. 20. Yüzyılın ikinci yarısında, özellikle Avrupa'da, şehirleri koruma faaliyetlerinin etkinliğini göstermesi açısından da önemli bir örnek olarak kabul edilen yenilenme çalışmaları 1960 yılının ortalarına kadar devam etmiştir. Bina ve konutların iç düzeni, o tarihte yürürlükte bulunan standartlara uygun olarak revize edilmiş, en üst düzeyde dikkat ve özen gösterilerek gerçekleştirilmiştir. Yeniden inşa süreci, Kraliyet Kalesi olarak da bilinen Zamek Królewski'nin tamamlanmasıyla sona ermiştir. Bu sürecin hassasiyeti ve başarısına binaen " Yeni Eski Şehir", 1980 yılında UNESCO Dünya Mirası listesine alınmaya hak kazanmıştır.
FOTOGRAF: Kale Meydanı, By © Marek and Ewa Wojciechowscy / Trips over Poland, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1292609
Tarihi merkez, 1339 yılına kadar tuğla şehir duvarlarının içinde kalan küçük bir kasaba iken, yıllar içinde yapılan eklemelerle büyümüştür. 90x73 metre dikdörtgen yapısı ile Eski Şehir Meydanı (Rynek Starego Miasta) 13. Yüzyıla tarihlenmektedir. Eski şehrin kalbi olan ve kafe-restoranlarla çevrili meydanın tam ortasında, 1855 yılında inşa edilen ve Varşova'nın simgesi olarak kabul edilen "Varşova Denizkızı Heykeli"nin güzel bir kopyası yer almaktadır. Heykelin orijinalini Varşova Tarih Müzesi'nde görebilirsiniz. Meydan'ın en önemli simgelerinden birisi olarak kabul edilen ve 1429 yılında inşa edilmiş olan Belediye Binası, 1817 yılında yıkılmıştır.
Mazovia düklerinin yaşadığı yer olarak bilinen Kraliyet Sarayı, 15. Yüzyılda inşa edilmiştir. Başkentin Krakow'dan Varşova'ya alınması ile birlikte kralın ikametgahı olmasının yanında o dönemin hükümetlerine de ev sahipliği yapmıştır. Farklı tarihlerdeki eklemelerle son halini alan saray, 2. Dünya Savaşı sırasında, özellikle de 1944 yılının Ağustos ayında, Naziler tarafından taş üstünde taş kalmayacak biçimde tahrip edilmiştir. Yukarıda da bahsedildiği gibi yeniden inşa sürecinde tamamlanan en son yapı olma özelliği bulunmaktadır. Saray bugün için kraliyet odaları, soylulara ait eşyalar ve bazı sanat eserlerinin görülebileceği bir müze işlevi görmektedir.
FOTOGRAF: Kraliyet Sarayı, By sfu - Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3860295
Kraliyet Sarayı'nın ön bölümünde yer alan Kale Meydanı, pek çokları tarafından Varşova'nın eski şehir bölgesine giriş yapılan yeri olarak kullanılmaktadır. Meydanın ortasında yer alan ve 1644 yılına tarihlenen 22 metre yüksekliğindeki bronz heykel, Varşova şehrini Polonya'nın başkenti olarak belirleyen Kral 3. Zygmunt'a aittir. Kralın sağ elindeki kılıç cesareti simgelerken sol elindeki haç ise şeytanla savaşmaya hazır olduğunu göstermektedir. Meydan birbirinden lezzetli yemekler sunan restoranlar yanında aynı zamanda şehir turlarının da başlangıç noktasıdır.
Eski Şehirle yeni şehrin kesişme noktasında yer alan Barbican 1548 yılında inşa edilmiş. O dönemler eski şehre giriş kapısı özelliği taşıyan yapı, 2. Dünya Savaşında ayakta kalan az sayıda eserden birisi olan şehir surlarıyla bütünleşik bir özellik göstermektedir. Bugün itibariyle eski şehrin UNESCO sürecindeki gelişimi ile ilgili bir sergi yer almaktadır. FOTOGRAF: Barbican, By © Marek and Ewa Wojciechowscy / Trips over Poland, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=5714170
Elbette tarihi merkezi dini yapıların yer almadığı bir bölge olarak düşünmeye imkân yoktur. Aslı 15. Yüzyılda inşa edilen St. John Katedrali savaş sonrasında yeniden yapılmıştır. Polonyalı kralların taç giyme törenlerinin de yapıldığı Katedralin hemen karşısında bulunan Jesuit Kilisesi'nin yeniden inşası 1957 yılında tamamlanmıştır. Tarihi merkezin en uzun caddesi olan Piwna'da yer alan St. Martin Kilisesi, 1356 yılına tarihlenmektedir. Gotik ve barok mimarinin içiçe geçtiği kilise 1970-80'lerde Polonyalı muhaliflerin faaliyetlerine ev sahipliği yapmıştır.
Edebiyat Müzesi, Şehir Müzesi, St. Anna Evi, Kanonia Meydanı eski şehirde görebileceğiniz diğer yerlerdir. Bu bölgeye doğrudan metro ile ulaşım imkanı bulunmamakla birlikte, Ratusz Arsenal metro istasyonunda inerek 125, 170, 190, 307, 512 no'lu otobüslerle ya da 13, 23, 26 no'lu tramvay hatlarıyla ulaşmanız mümkün. Ayrıca hava limanından direkt olarak 175 no'lu otobüsle de eski şehre gidebilirsiniz.
KAYNAK: © UNESCO World Heritage Center; www.tr.wikipedia.org; http://www.warsawguide.com
ÇEVİRİ: © Servet Sucuoğlu / Gezialemi.com
FOTOGRAF: Eski Şehir Meydanı, By © Marek and Ewa Wojciechowscy / Trips over Poland, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=458844 Dünya Miras Listesine Alınma Tarihi: 1980 Liste Sıra No: 30 Niteliği: Kültürel Yeri: Varşova, Polonya Koordinatlar: N52 15 59.004 E21 0 42.012
|