Atışma / Aytış, geleneksel müzik aletlerinin (Kazak dombası ya da Kırgız komuzları) eşliğinde doğaçlama konuşulan ya da söylenen sözlü şiir üzerine yoğunlaşan bir yarışmadır. İki sanatçı ('' akyns ''), mizahi uçurumlar ve nüfuz eden felsefi yansımalar arasında değişen bir zeka savaşında güncel temalar üzerinde şiirler için birbirleriyle rekabet eder.
Yarışma esnasında sanatçılar, birbirlerinin karşısına oturarak izleyici tarafından seçilen konularda bir doğaçlama diyaloglar hazırlarlar. Kazanan en iyi müzik becerilerini, ritim, özgünlük, beceriklilik, bilgelik ve zekayı sergilediği düşünülen icracıdır. En anlamlı ve esprili ifadeler çoğunlukla popüler sözler haline gelir.
Atışma yerel festivallerden ülke çapında etkinliklere kadar bir çok yerde uygulanmaktadır. Geleneksel olarak yalnızca erkekler tarafından uygulanmasına rağmen, pek çok kadın şimdi Atışma'ya katılmaktadır. Günümüzde Atışma / Aytış Kırgızistan ve Kazakistan'ın çok etnikli toplumlarının çok popüler bir kültürel bileşenidir ve taşıyıcı toplulukların kimliğinin hayati bir parçasını oluşturmaktadır. Yaşlı sanatçılar, bilgi ve becerilerini genç nesillere öğretir ve aktarırlar.
Aytış sanatı, Kırgız ve Kazak halklarında ozanların, ezgili şiirsel atışmaları biçiminde kendini gösteren çok eski bir gelenektir. Bu geleneksel sanat Kırgızistan'da son yıllarda özel bir önem görüyor ve Aytış Fonu'nun desteği ile yeni ozanlar yetişiyor. Aytışçılarsa, ağızlarının laf yapması, hazırcevaplıkları ve nükteli sözlerle özlü anlatım yetenekleriyle biliniyor.
Aytışların 'kız-yiğit' 'sarmerden' veya 'kayım' gibi farklı türleri bulunuyor. Ozanların aytışında 'selamlaşma', 'bilmece', 'ders verme' veya 'zorlama' gibi bölümler mevcut. Kırgız sözlü sanatı aytış, boylar arası rekabet dönemlerinde büyük önem taşıyordu. Ozanlar atışmalarında boylarını yüceltirken diğer boya ince göndermeler de bulunuyordu.
Kırgız ve Kazak ozanların karşılıklı atışması, aytış sanatı, UNESCO'nun Maddi Olmayan Kültürel Değerler Listesi'ne 30 Kasım ile 4 Aralık 2015 tarihleri arasında Namibya'da gerçekleşen komite toplantısınında kaydedilmiştir.
UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirasının Temsili Listesine Alınma Tarihi: 2015Aday Gösterme Sıra No: 997 Yeri: Kazakistan ve Kırgızistan (Çokuluslu dosya)Linkler: UNESCO İnternet Sitesi